بررسی اثر سطوح زئولیت پتاسیک و مدیریت آبیاری بر خصوصیات زراعی و عملکرد زعفران (Crocus sativus L.)

تنش خشکی یکی از عوامل کاهش عملکرد محصولات کشاورزی به حساب می‌آید که اثرات آن حتی در گیاهانی که بومی مناطق خشک و نیمه‌خشک هستند مشاهده شده است. زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی با ارزش محسوب شده و توجه به کاهش اثرات تنش خشکی روی آن اهمیت خاصی دارد. بنابراین به منظور دستیابی به این مهم، تحقیقی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1392 انجام شد. زئولیت در چهار مقدار صفر (Z0)، 5/0 (Z1)، 1 (Z2) و 2 (Z3) درصد وزنی و آبیاری در سه سطح سنتی (I1)، آبیاری با تخلیه 70 درصد رطوبتی (I2) و آبیاری کامل (I3) به عنوان عوامل آزمایش در نظر گرفته شدند. صفات مورد مطالعه شامل وزن تر و طول گلبرگ، وزن تر و طول کلاله، وزن تر و طول خامه، وزن خشک کلاله و درصد سبز شدن زعفران بود. نتایج نشان داد که مقدار زئولیت در سطح احتمال 1/0 درصد بر وزن خشک کلاله و در سطح احتمال یک درصد بر شاخص‌های وزن‌ تر کلاله، وزن تر گلبرگ، وزن تر خامه و طول کلاله اثر معنی‌داری داشت. آبیاری نیز در سطح احتمال 1/0 درصد بر وزن خشک کلاله، در سطح احتمال یک درصد بر وزن تر خامه و در سطح احتمال پنج درصد بر وزن تر گلبرگ و طول کلاله اثر معنی‌داری نشان داد. همچنین اثر متقابل مقدار زئولیت و آبیاری بر ‌ وزن تر گلبرگ در سطح احتمال یک درصد و بر طول کلاله در سطح احتمال پنج درصد اثر معنی‌داری داشت.وزن تر کلاله تحت تأثیر کاربرد زئولیت قرار گرفت، به طوری­که سطوح کاربرد 5/0، 1 و 2 درصد وزنی زئولیت به ترتیب سبب افزایش 87، 5/87 و 94 درصدی وزن تر کلاله شدند.طول کلاله نیز تحت اثر مقدار زئولیت و مدیریت آبیاری قرار گرفت، به طوری که بیشترین طول کلاله در Z1 مشاهده شد که نسبت به Z0 افزایشی 65 درصدی داشت. همچنین افزایش آب آبیاری در I3 سبب افزایش 58 درصدی طول کلاله نسبت به I1 شد. سطوح کاربرد Z1 و Z2 سبب افزایش 5/67 و 60 درصدی وزن تر گلبرگ نسبت به شاهد شدند. تیمارهای I2 و I3 نیز اثر مثبت معنی‌داری بر افزایش این شاخص نسبت به I1 نشان دادند. وزن تر خامه تحت تأثیر مقدار زئولیت قرار گرفت و کاربرد سطوح Z1، Z2 و Z3 به ترتیب سبب افزایش 5/70، 5/68 و 64 درصدی این شاخص نسبت به شاهد (Z0) شد. وزن خشک کلاله با افزایش سطوح کاربرد زئولیت و کاربرد بیشتر آب، افزایش نشان داد، به طوری که بیشترین عملکرد زعفران در تیمارهای Z2I3، Z3I2 و Z3I3 مشاهده شد. با توجه به کمبود آب در شهرستان بیرجند پیشنهاد می‌شود که از تیمار Z3I2 در کشت زعفران استفاده شود.